Transaksiyonel Analiz
Transaksiyonel Analiz (TA); Eric Berne tarafından 1950'lerde geliştirilen bir psikolojik teori ve terapi yöntemidir. İnsanların farklı bilinç seviyelerine sahip olduğunu ve iletişimlerinin ve etkileşimlerinin belirli kalıplara dayandığını varsayar. TA, insan davranışını üç perspektiften ele alır: ebeveyn benlik, yetişkin benlik ve çocuk benlik. Bu üç durum kişiliğin farklı yönlerini temsil eder ve düşüncelerimizi, duygularımızı ve eylemlerimizi etkiler. Ebeveyn benlik, ebeveynlerimizin veya otorite figürlerinin içselleştirilmiş seslerini ve inançlarını temsil eder. Sevgi dolu bakım veya sert eleştiri gibi hem olumlu hem de olumsuz yönleri içerir. Ebeveyn benlik, değerlerimizi, normlarımızı ve davranış kalıplarımızı etkiler. Yetişkin benlik, kişiliğimizin rasyonel ve mantıklı kısmıdır. Güncel bilgilere ve deneyimlere dayanır ve objektif düşünmemizi ve kararlar almamızı sağlar. Yetişkin benlik, duygusal karmaşıklık veya irrasyonel inançlardan bağımsızdır. Çocuk benlik, çocuksu ihtiyaçlarımızı, duygularımızı ve davranışlarımızı temsil eder. Merak ve yaratıcılık gibi hem olumlu hem de olumsuz yönleri olabilir. Çocuk benlik, duygusal tepkilerimizi ve insan ilişkilerindeki davranışlarımızı etkiler.
TA ayrıca insanlar arasındaki etkileşimleri tanımlayan bir “transaksiyon” kavramıyla ilgilenir. Transaksiyonlar tamamlayıcı veya çapraz olabilir. Tamamlayıcı transaksiyonlar, bir kişinin belirli bir durumda iletişim kurduğu ve diğer kişinin uygun bir durumda yanıt verdiği durumlarda ortaya çıkar. Çapraz transaksiyonlar ise bir kişinin bir durumda iletişim kurduğu ve diğer kişinin farklı bir durumda yanıt verdiği durumlarda ortaya çıkar. TA ayrıca davranışımızı ve ilişkilerimizi kontrol etmek için geliştirdiğimiz farklı “yaşam senaryoları”nı tanımlar. Bu senaryolar, erken dönem çocukluk deneyimlerimize ve inançlarımıza dayanır ve yetişkinlikte kararlarımızı ve eylemlerimizi etkiler. TA, daha sağlıklı ve tatmin edici bir yaşam için negatif senaryoların farkına varmayı ve değiştirmeyi hedefler. TA'nın terapötik uygulamasında, iletişim ve etkileşim kalıplarını anlamak ve değiştirmek için çeşitli teknikler kullanılıyor.
Transaksiyonel Analiz’in kurucusu Eric Berne’in Hayatına Kısa Bir Bakış:
Eric Berne, 10 Mayıs 1910'da Montreal, Kanada'da doğdu. O, özellikle Transaksiyonel Analiz'in (TA) kurucusu olarak tanınan saygın bir Kanada-Amerikalı psikiyatrist ve psikanalistti. Berne, erken yaşlardan itibaren psikolojiye ve insan davranışına büyük ilgi gösterdi. 1931 yılında Montreal'deki McGill Üniversitesi'nden mezun olduktan sonra tıp eğitimine devam etmek için Montreal Üniversitesi'nde tıp okudu ve 1935 yılında mezun oldu. Ardından tıbbi eğitimini sürdürmek için Amerika Birleşik Devletleri'ne taşındı. ABD'deki zamanında Berne, Yale Üniversitesi Tıp Merkezi'nde psikiyatri eğitimi aldı ve Columbia Üniversitesi'nde tıp doktoru unvanını aldı. Özellikle psikanalize ilgi duyan Berne, Paul Federn ve Erik Erikson gibi ünlü psikanalistlerle yakın çalıştı. 1950'lerde kendi teorisini geliştirmeye başlayan Berne'in bu teorisi daha sonra “Transaksiyonel Analiz” olarak bilindi. 1964 yılında çığır açan "Games People Play" (İnsanların Oynadığı oyunlar) adlı eserini yayımladı ve dünya çapında büyük ilgi gördü. Kitap, insanların ihtiyaçlarını karşılamak ve ilişkilerini kontrol etmek için oynadıkları çeşitli psikolojik oyunları anlatmaktadır. Berne, Transaksiyon Analizi'nin yayılmasını ve gelişimini teşvik etmek amacıyla Uluslararası Transaksiyon Analizi Derneği'ni (ITAA) kurdu. Teorisini yaymak ve diğer uzmanlara TA'nın uygulanmasında eğitim vermek için dünya çapında seyahat etti, konferanslar verdi ve atölyeler yönetti.
Eric Berne, psikoterapi alanında yenilikçi bir düşünür ve öncüydü. İnsan davranışını anlamak ve değiştirmek için pratik ve erişilebilir bir yöntem geliştirdi. Çalışmaları psikoloji toplumunda büyük etki yaptı ve hala dünya çapında uygulanmaktadır. Berne, 15 Temmuz 1970 tarihinde 60 yaşında kalp krizi sonucu hayatını kaybetti. Hayatı maalesef erken sona erse de, Transaksiyon Analizi teorisi ve pratiği şeklinde etkileyici bir miras bıraktı. Bu teori insanlara ilişkilerini geliştirmelerine ve daha tatmin edici bir yaşam sürmelerine yardımcı olmaya devam etmektedir.
Eric Berne, yaşamı boyunca çalışmasını ve hayatını etkileyen birçok tarihi olay ve kültürel değişimler yaşadı. Berne, 1910'da Montreal, Kanada'da doğdu ve Birinci Dünya Savaşı'nın hareketli yıllarında büyüdü. 1920'lerde küresel bir ekonomik krize yol açan dünya ekonomik krizinin etkilerini gördü. Bu dönem sosyal huzursuzluklar ve siyasi gerilimlerle doluydu. 1930'larda tıp eğitimi sırasında Berne, psikiyatri ve psikanaliz üzerine çalıştı. Bu dönemde Sigmund Freud ve öğrencilerinin çalışmalarıyla birlikte psikanaliz terapötik bir yöntem olarak önem kazandı. Psikanalitik teori psikoloji alanını domine etti ve Berne'nin düşüncesini de etkiledi. 1940'larda Berne, dünya tarihinde büyük bir etkiye sahip olan İkinci Dünya Savaşı'nı yaşadı. Kanada vatandaşı olarak doğrudan savaşa katılmadı, ancak savaşın toplum üzerindeki etkilerini kesinlikle gözlemleyebildi. Savaştan sonra kariyerine psikiyatrist olarak Amerika Birleşik Devletleri'nde devam etmek için taşındı. 1950'lerde psikolojik araştırma ve terapiye artan ilgiyle birlikte toplumsal değişimin yaşandığı bir dönemdi. Yeni fikirler ve teoriler ortaya çıktı. 1960'larda Berne'nin çalışmaları zirveye ulaştı. 1964 yılında en ünlü kitabı "Games People Play"i yayımladı, bu kitap çok satanlar listesine girdi ve dünya çapında büyük ilgi gördü. Bu dönem, medeni haklar hareketi, Vietnam Savaşı ve cinsel devrim gibi sosyal devrimlerle doluydu.
Uzman Psikolog Ebru ÖZER
